Intellectueel Eigendom België 2025 | Merken, Octrooien, Auteursrecht

Intellectueel Eigendom in België

België biedt een solide kader voor de bescherming van intellectuele eigendom, versterkt door het zeer aantrekkelijke fiscale innovatiebox-regime. Het Belgische systeem is geïntegreerd in het Europese (EU-merk, Europees octrooi) en Benelux (BOIP) kader.

De belangrijkste IE-rechten in België zijn: merken, octrooien, auteursrecht, tekeningen en modellen, en bedrijfsgeheimen.

Merken

Benelux-merk (BOIP)

Het BOIP (Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom) in Den Haag beheert merken voor België, Nederland en Luxemburg.

Aspect	Benelux-merk	EU-merk
Bureau	BOIP (Den Haag)	EUIPO (Alicante)
Territorium	BE, NL, LU	27 EU-landen
Kost (1 klasse)	~€240	~€850
Duur	10 jaar verlengbaar	10 jaar verlengbaar
Procedure	~4 maanden	~5 maanden

Stappen voor Merkdepot

Anterioriteitsonderzoek: Controleren of het merk nog niet bestaat
Classificatie: Bepalen van product-/dienstenklassen (Nice)
Depot: Online formulier BOIP of EUIPO
Onderzoek: Verificatie van formele voorwaarden
Publicatie: Oppositie mogelijk gedurende 2 maanden
Registratie: Merkcertificaat

Octrooien

Het Belgische nationale octrooi is grotendeels verdrongen door het Europees octrooi (EOB) en het nieuwe eengemaakt Europees octrooi (2023).

Beschermingsroutes

Europees octrooi (EOB): Aanduiding van België onder gekozen landen
Eengemaakt octrooi (UPC): Uniforme bescherming in 17+ deelnemende EU-landen
PCT: Internationale aanvraag ter facilitering van nationale depots

Octrooieerbaarheidsvoorwaarden

Nieuwheid: Niet openbaar gemaakt vóór depot
Uitvinderswerkzaamheid: Niet voor de hand liggend voor vakman
Industriële toepassing: Vatbaar voor industrieel gebruik

Niet octrooieerbaar

Software "als zodanig", wiskundige methodes, wetenschappelijke ontdekkingen, zakelijke methodes en esthetische creaties zijn niet octrooieerbaar. Maar software met technisch effect kan dat wel zijn.

Auteursrecht

Auteursrecht beschermt automatisch elk origineel werk zonder registratieformaliteit.

Aspect	Details
Beschermde werken	Teksten, muziek, afbeeldingen, software, databanken, architectuur
Voorwaarde	Originaliteit (stempel van persoonlijkheid)
Formaliteit	Geen (automatische bescherming)
Duur	Leven van auteur + 70 jaar
Vermogensrechten	Reproductie, mededeling aan publiek, distributie
Morele rechten	Naamsvermelding, integriteit, openbaarmaking (onvervreemdbaar)

Bewijs van Creatie

i-DEPOT (BOIP): ~€35, bewijs van creatiedatum
Notarieel depot: Authentieke akte met vaste datum
Aangetekende brief aan jezelf: Licht bewijs maar nuttig

Belgische Innovatiebox

Een van de meest aantrekkelijke fiscale regimes in Europa voor inkomsten uit intellectueel eigendom.

Aspect	Details
Vrijstelling	85% van netto IE-inkomsten
Effectief tarief	~3,75% (in plaats van 25%)
In aanmerking komende IE	Octrooien, beschermde software, kwekersrechten, weesgeneesmiddelen
Nexus-voorwaarde	Verband tussen R&D-uitgaven en IE-inkomsten
Gedekte inkomsten	Royalty's, meerwaarden, inkomsten verwerkt in verkoopprijs

Tekeningen en Modellen

Bescherming van het uiterlijk van een product (vormen, lijnen, kleuren, texturen).

Benelux-tekening (BOIP): ~€100, bescherming BE/NL/LU
Gemeenschapstekening (EUIPO): ~€350, EU-bescherming
Duur: 5 jaar verlengbaar tot 25 jaar
Niet-ingeschreven EU-tekening: 3 jaar automatische bescherming

Strijd tegen Namaak

Stakingsvordering: Snelle procedure (zoals kort geding) voor ondernemingsrechtbank
Beslag inzake namaak: Namaakbewijs met deurwaarder en deskundige
Schadevergoeding: Werkelijke schade of redelijke royalty
Douane-vasthouding: Verzoek om interventie bij douane (invoer)
Strafrechtelijk: Namaak = strafbaar feit

Questions Fréquentes

Hoe deponeer je een merk in België?

In België deponeer je een Benelux-merk bij het BOIP (Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom) in Den Haag. Bescherming in 3 landen (BE, NL, LU). Kost: ~€240 voor één klasse. Online procedure. Duur: 10 jaar verlengbaar. Alternatief: EU-merk (EUIPO) voor bescherming in 27 Europese landen (~€850).

Hoe bescherm je een uitvinding in België?

Het Belgische nationale octrooi bestaat eigenlijk niet meer zelfstandig. Je gaat via het Europees octrooi (EOB) met aanduiding van België, of het eengemaakt Europees octrooi (2023). Kost: €5.000-15.000 met octrooigemachtigde. Duur: max 20 jaar. Voorwaarden: nieuwheid, uitvinderswerkzaamheid, industriële toepassing. Software als zodanig is niet octrooieerbaar.

Vereist auteursrecht registratie in België?

Nee, auteursrecht ontstaat automatisch bij creatie van het originele werk, zonder formaliteit. Bescherming: leven van de auteur + 70 jaar. Dekking: literaire, artistieke, muzikale werken, software, databanken. Advies: bewaar bewijzen van creatiedatum (notarieel depot, i-DEPOT van BOIP).

Wat is de Belgische innovatiebox?

De aftrek voor innovatie-inkomsten biedt een vrijstelling van 85% van de netto-inkomsten uit octrooien, auteursrechtelijk beschermde software, en andere kwalificerende IE-rechten. Effectief tarief: ongeveer 3,75% in plaats van 25%. Voorwaarden: eigen ontwikkeling of substantiële verbetering, nexus-benadering (R&D/inkomstenlink). Een van de meest aantrekkelijke in Europa.

Hoe bescherm je een design in België?

Depot bij BOIP voor Benelux-bescherming, of EUIPO voor EU-bescherming. Voorwaarden: nieuwheid en eigen karakter. Duur: 5 jaar verlengbaar tot max 25 jaar. BOIP-kost: ~€100 per tekening. Bescherming: uiterlijk van een product (vormen, kleuren, texturen). Niet-ingeschreven tekeningen genieten 3 jaar bescherming.

Wat te doen bij namaak in België?

Mogelijke acties: 1) Ingebrekestelling door advocaat, 2) Beslag inzake namaak (bewijs van namaak), 3) Stakingsvordering voor de voorzitter van de ondernemingsrechtbank (snelle procedure zoals kort geding), 4) Procedure ten gronde voor schadevergoeding. België heeft gespecialiseerde IE-rechtbanken. Douane: verzoek om vasthouding van namaakgoederen bij invoer.

Hoe bescherm je domeinnaam en merk samen?

Aanbevolen strategie: 1) Controleer beschikbaarheid merk (BOIP, EUIPO, TMview) EN domeinnaam, 2) Deponeer eerst het merk (sterker recht), 3) Registreer domeinnamen (.be, .com, .eu). Bij cybersquatting: UDRP-procedure (generieke domeinen) of Cepani .be-procedure. Ouder merk heeft voorrang op domeinnaam.

Zijn APIs en software beschermbaar in België?

Software is beschermd door auteursrecht (geen formaliteit). APIs als interfaces zijn doorgaans niet beschermd (Google/Oracle-arrest). Broncode is beschermd, maar functionaliteiten en ideeën niet. Mogelijke octrooibescherming als onderliggende technische uitvinding. Bedrijfsgeheimen kunnen ook niet-publieke code beschermen.